Κείμενο - έρευνα - φωτογραφίες: Κτήμα Βίωμα
Το προφίλ του
βιοκαλλιεργητή σήμερα
Η
παγκόσμια οικονομική κρίση των τελευταίων ετών καθώς και η συνεχώς αυξανόμενη
ανεργία, οδηγεί όλο και περισσότερους νέους, στο να ασχοληθούν επαγγελματικά με
την γεωργία.
Προβλήματα
ανεργίας και επαγγελματικής αποκατάστασης αντιμετωπίζουν πολλές χώρες του
κόσμου, πόσο μάλλον χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τα γνωστά προβλήματα.
Οι
τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι το προφίλ του βιοκαλλιεργητών της Ευρώπης
σήμερα, είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό του πρόσφατου παρελθόντος. Ο μέσος όρος ηλικίας ένταξης σε συστήματα
πιστοποίησης βιολογικής γεωργίας έχει κατέβει αισθητά, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό
είναι απόφοιτοι ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης. Οι νέοι αυτοί βιοκαλλιεργητές
είναι αρκετά καταρτισμένοι, θέλουν και έχουν την επιθυμία και τις γνώσεις να
καθετοποίησουν την παραγωγή τους. Όμως τους λείπει η εμπειρία της καθημερινής
πρακτικής στο αγρόκτημα.
Τα
περισσότερα από τα παραπάνω συμπεράσματα τα έχουμε διαπιστώσει και εμείς. Είναι
πολύ συχνή η επίσκεψη ή η επικοινωνία με νέους ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν
με την γεωργία, να την οργανώσουν σε επιχειρηματικά πλαίσια και να δώσουν
υπεραξία στο προϊόν τους, μέσα από συστήματα πιστοποίησης και φυσικά
ακολουθώντας την βιολογική γεωργία και μόνο. Δεν νιώθουν ότι η αγορά της
Αγγλίας ή της Γαλλίας είναι δύσκολος στόχος. Το πιο δύσκολο γι΄ αυτούς είναι το
πώς θα καλλιεργήσουν. Φυσικά η συμμετοχή σε σεμινάρια ή σε επιδεικτικά -
εκπαιδευτικά αγροκτήματα βοηθούν. Απαιτείται όμως ένα εύλογο χρονικό διάστημα
προσαρμογής και εκμάθησης της τέχνης του καλλιεργείν.
Η
παραπάνω πραγματικότητα δίνει σίγουρα μια δυναμική στο κλάδο της βιολογικής
γεωργίας στην Ευρώπη. Μπορούμε (έχουμε την αίσθηση) να περιμένουμε πολύ ωραία
πράγματα. Ήδη πολλά νέα παιδιά έχουν καταφέρει πολλά. Βραβεία, εξαγωγές,
δράσεις τοπικές κ.α. είναι δείγμα αυτών που έχουν καταφέρει μόνοι τους, σε πολύ
μικρό χρονικό διάστημα. Πολλές φορές συζητώντας μεταξύ μας και βλέποντας γύρω
μας, λέμε ότι οι καλύτεροι αγρότες σήμερα… δεν ήταν αγρότες.
Καλλιεργούμενες
εκτάσεις
Από
το 1987 έως και το 1997, δεκαπλασιαστήκαν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις των
αγροκτημάτων που καλλιεργούνται με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας. Το 2002
καλλιεργούνταν βιολογικά 57 εκατομμύρια στρέμματα, ενώ το 2011 96 εκατομμύρια
στρέμματα (Eurostat).
Τα μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται στις χώρες που ήταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση
προ του 2004 (Ε.Ε. – 15). Οι χώρες που εντάχθηκαν στην Ε.Ε. μετά το 2004 ,
παρουσίασαν ρυθμούς ανάπτυξης (Μ.Ο. 13% ανά έτος) και ο αριθμός των γεωργικών
εκμεταλλεύσεων σε αυτές τις χώρες, δεκαπλασιάστηκε το διάστημα 2003 - 2010.
Πάνω
από 270.000 χιλιάδες, βιολογικοί αγρότες, μεταποίητες και εισαγωγείς, έχουν
καταγραφεί στην Ευρώπη(Ε.Ε. 27, 2011).
Η
διαρκής αύξηση της βιολογικής γεωργίας στην Ευρώπη οφείλεται στα παρακάτω:
1.
Η ψήφιση του κανονισμού
(ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΣ (ΕΟΚ) αριθ. 2092/91 ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ. της 24ης Ιουνίου 1991 περί
του βιολογικού τρόπου παραγωγής γεωργικών προϊόντων και των σχετικών ...),
βοήθησε πολύ στην οργάνωση και προώθηση του κλάδου της βιολογικής γεωργίας.
Φυσικά από τότε έχουν γίνει πολλές αλλαγές (π.χ. ΕΚ αριθ.834/2007) και τροποποιήσεις.
2. Η
ανάπτυξη της έρευνας. Πολλά
εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, προσπάθησαν και πολλές φορές τα κατάφεραν
να δώσουν τεχνογνωσία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του κλάδου.
3. Τα
περιβαλλοντικά κινήματα.Από
την δεκαετία του ’80 πολλά κινήματα σε όλη την Ευρώπη άσκησαν και ασκούν πίεση
τόσο σε εθνικό όσο και Ευρωπαϊκό επίπεδο για στήριξη και εξάπλωση της
βιολογικής γεωργίας.
4. Οργάνωση
καναλιών διάθεσης.
Η ζήτηση των καταναλωτών για βιολογικά προϊόντα, ώθησε μεγάλες αλυσίδες supermarket,
να οργανώσουν την λεγόμενη βιολογική γωνιά. Δημιουργήθηκαν τα λεγόμενα
καταστήματα βιολογικών προϊόντων και οργανώθηκαν οι υπαίθριες αγορές βιοκαλλιεργητών.
Η βιολογική
γεωργία σήμερα (Ε.Ε. - 28)
Η
έκταση την περίοδο 2010 – 2015, παρουσίασε αύξηση 21%, φτάνοντας τα 111
εκατομμύρια στρέμματα. Στην Ελλάδα τα ενταγμένα κτήματα στην βιολογική γεωργία
είναι περίπου 4 εκατομμύρια (αύξηση 31%, 2010 – 2015, Eurostat).
Η έκταση των
στρεμμάτων που είναι ενταγμένα στο σύστημα βιολογικής γεωργίας, στο σύνολο
(Ε.Ε.28, 2010 - 2015) και οι δέκα πρώτες χώρες. Πηγή. Organicfarmingstatistics, Eurostat, 10.2016.
Την
περίοδο αυτή οι περισσότερες χώρες παρουσίασαν αύξηση των εκτάσεων τους, εκτός
από την Μεγάλη Βρετανία (-29.1%), Ολλανδία (-4%).
Οι
χώρες της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας καλύπτουν το
53%!!!, της έκτασης που αντιστοιχεί στο σύνολο της Ε.Ε. – 28.
Μα
που είναι όλη αυτή η παραγωγή θα ρωτήσετε και όχι άδικα. Ας δούμε παρακάτω. Το
46% είναι βοσκότοποι οι οποίοι εξυπηρετούν τις ανάγκες της βιολογικής
κτηνοτροφίας (βόσκηση). Το 42% είναι αροτραίες καλλιέργειες (βιομηχανικά φυτά,
σιτηρά, όσπρια κ.α.) και τέλος μόνο το 12% αφορά τις πολυετείς καλλιέργειες
(ελιές, αμπελώνες κ.α.). Στις πολυετής καλλιέργειες τα μεγαλύτερα ποσοστά (%)
καταγράφονται στην Κύπρο (48%), ενώ η Ελλάδα κατέχει το ποσοστό (14%).
Τα ποσοστά της χρήσης
των βιολογικών εκτάσεων στην Ελλάδα (2015).
Η
Αυστρία με 20% και η Σουηδία με ποσοστό 18%, επί του συνόλου των
καλλιεργούμενων εκτάσεων στις χώρες τους είναι οι δύο πρώτες στην Ε.Ε. – 28. Στην
Ελλάδα το 10% ανήκει στην βιολογική γεωργία.
Στην
Ευρώπη (Ε.Ε. 28) η βιολογική καλλιέργεια κηπευτικών και αρωματικών –
φαρμακευτικών φυτών καταλαμβάνει μικρά ποσοστά (κάτω του 5%), με αυξητικές
τάσεις.
Εάν
θέλετε περισσότερα στοιχεία:
·
ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Organic_farming_statistics
·
www.organic-europe.net/country-info/map-organic-agriculture-europe.html