«Εν αρχή ήν ο σπόρος».
Διαθέτει σε Έλληνες
βιοκαλλιεργητές, 2 εκατομμύρια αρωματικά φυτά και κηπευτικά σπορόφυτα, ετησίως.
Ο, μόλις 35 χρονών, γεωπόνος, Δημήτρης Μαχαιρίδης, 8 χρόνια τώρα, μοχθεί μέσα
από προσωπική δουλειά, να γνωρίσει στον κόσμο, την αξία των ελληνικών αρωματικών
φυτών.
Κείμενο: Βάση Παναγοπούλου,
Φωτογραφίες: Αλέξανδρος
Αβραμίδης
«Παράγουμε, επιλέγουμε, πολλαπλασιάζουμε,
σεβόμαστε, βιώνουμε» ήταν οι πρώτες λέξεις που παρατήρησα στο ενημερωτικό
φυλλάδιο του κτήματος «Βίωμα». Ενός φυτωρίου κηπευτικών και αρωματικών-
φαρμακευτικών φυτών βιολογικής καλλιέργειας, από τα πρώτα στην ελληνική
επικράτεια, που δημιούργησε το 2005, ο 35χρονος σήμερα, γεωπόνος, Δημήτρης
Μαχαιρίδης. Τον συναντήσαμε στο κτήμα του που βρίσκεται μεταξύ του χωριού
Ξιφιανή και της πόλης της Αριδαίας, στον νομό Πέλλας. «Ίσως είμαστε το πρώτο
πιστοποιημένο φυτώριο για την παραγωγή βιολογικών αρωματικών/ φαρμακευτικών
φυτών» μου είπε όταν εκδήλωσα ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι’ αυτές τις καλλιέργειες.
«Αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε, χωρίς να έχουμε εξ’ αρχής την γνώση πως,
ήταν να δημιουργήσουμε ένα καθαρό φυτό. Καθαρό φυτό σημαίνει τύρφη μη
εμπλουτισμένη με χημικά και εφαρμογές πάνω στο φυτό και στη ρίζα, φυσικής
προέλευσης. Και φυσικά επειδή η βιολογική γεωργία έχει άμεση σχέση με το θέμα
της γεωργικής βιοποικιλότητας, θέλαμε να δούμε πως μπορούμε να διασώσουμε και
να διατηρήσουμε κάποιες σημαντικές ποικιλίες που έχουμε στον Ελλαδικό χώρο. Για
να έχουμε προϊόν με ταυτότητα. Το προϊόν με ταυτότητα δεν ξεκινάει με ολλανδικό
dna αλλά με ελληνικό dna», δήλωσε.
Ξεκίνησε χωρίς καμία βοήθεια έχοντας μόνο τα 4
ιδιόκτητα στρέμματα γης, για «μαγιά». Οι θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις με τις
καλλιέργειες, καταλαμβάνουν γύρω στα 2,5 στρέμματα. Προμηθεύεται τους σπόρους
από τις τράπεζες γενετικού υλικού του ΕΘΙΑΓΕ ή από ιδιωτικές συλλογές (όπως ο
Πελλίτι και ανθρώπων που ασχολούνται με σοβαρότητα πάνω στο θέμα διατήρησης
σπόρων, όπως χαρακτηριστικά είπε), από συνεργάτες βιοκαλλιεργητές και από
πιστοποιημένες εταιρείες που κάνουν σποροπαραγωγή. «Ο σπόρος ιδιαίτερα στα βότανα
πρέπει να έχει κάποιες προδιαγραφές. Ανάλογα με την χρήση πρέπει να δίνουμε
στον παραγωγό και την αντίστοιχη ποικιλία» τόνισε. Τα σπορόφυτα είναι βιολογικά
και ελέγχονται. Το ίδιο ελέγχεται ο σπόρος ή το μόσχευμα, όπως άλλωστε και το
κτήμα από εγκεκριμένο πιστοποιητικό οργανισμό(ΔΗΩ). «Παράγουμε και διαθέτουμε
περίπου ενάμιση με δυο εκατομμύρια σπορόφυτα και φυτά(αρωματικά/φαρμακευτικά)
την χρονιά, είτε σε επαγγελματίες βιοκαλλιεργητές είτε σε ερασιτέχνες. Θέλω ο
κόσμος να έχει πρόσβαση σε οτιδήποτε παράγουμε, χωρίς μεγάλο κόστος. Έτσι, οι
τιμές μας είναι αυτές των συμβατικών φυτών. Γι’ αυτό τον λόγο, στο e- shop
κατάστημα που έχουμε δημιουργήσει στο διαδίκτυο, δεν θέτουμε όριο παραγγελίας.
Έχω στείλει από 1 έως 120.000 φυτά σε έναν άνθρωπο».
Παραγωγή κατά 50% καθαρά ελληνικών φυτών.
Έβλεπα σειρές φυτών στα σποροδοχεία, άλλα στο
πάτωμα άλλα σε μεταλλικούς πάγκους. Διέκρινα κάποια ονόματα στα ταμπελάκια που
τα συνόδευαν. Σπαθόχορτο, κόκκινος βασιλικός, μελισσόχορτο, αλθαία, ρίγανη
ελληνική, θρούμπι. Πόσα είδη βοτάνων να καλλιεργούν, αναρωτήθηκα και πόσα να
είναι ελληνικά φυτά; «Στο φυτώριο έχουμε αυτή την στιγμή γύρω στα 60 είδη
βοτάνων. Καθαρά ελληνικά φυτά μπορώ και έχω μετά από πολύ αγώνα, γύρω στο 50%
της παραγωγής μου. Θα ήθελα και σκοπός μου είναι να έχω 100% γηγενή φυτά, αλλά
δεν υπάρχει υποστήριξη. Φέτος όμως θα δημιουργήσω μητρικές φυτείες, με
ελληνικές ποικιλίες βοτάνων, όπου με την καθοδήγηση και την πιστοποίηση του
φορέα που με ελέγχει, θα μπορώ να δημιουργώ μοσχεύματα. Έτσι θα μπορέσω να έχω απόλυτο
έλεγχο της πρώτης ύλης» με ενημέρωσε.
Η πρόληψη είναι το καλύτερο φάρμακο στην βιολογική
καλλιέργεια.
Μέχρι να φτάσουμε στο κτήμα, προσπαθούσα να
φανταστώ πως είναι να βρίσκεσαι καθημερινά σε επαφή με αρωματικά φυτά. Τώρα
ήμουν εδώ και ήθελα να μυρίσω τις μυρωδιές, να περπατήσω ανάμεσα στις
στοιχισμένες σειρές αλλά οι απαράβατες συνθήκες υγιεινής μου απαγόρευσαν την
είσοδο. «Τα φυτά, ιδιαίτερα τα κηπευτικά είναι πολύ ευάλωτα σε ξένες εισροές.
Μπορούμε είτε με τα χέρια ή τα παπούτσια μας να μεταφέρουμε κάποια μυκητίαση»
μου εξήγησε ο κ. Μαχαιρίδης. «Σε κανένα σοβαρό φυτώριο δε μπαίνει κόσμος μέσα,
παρά μόνο το προσωπικό, αφού έχουν πρώτα απολυμάνει τα χέρια τους ακόμη και
όταν φορούν γάντια και φορώντας παπούτσια μόνο για το φυτώριο. Το μεγάλο μυστικό
στα βιολογικά σπορόφυτα, είναι η πρόληψη. Πρόληψη σημαίνει, κυρίως, καθαρό
περιβάλλον. Και συνθήκες φωτισμού, υγρασίας και αερισμού τέτοιες, ώστε το φυτό
να μπορεί να αναπτύξει φυσική άμυνα. Μέχρι να τα καταλάβουμε όλα αυτά πετάξαμε
πολλά φυτά. Τα τελευταία 4- 5 χρόνια, έχουμε φτάσει σ’ ένα σημείο να μπορούμε
να έχουμε ένα φυτό αξιοπρεπέστατο». Τι θεωρεί αξιοπρεπές φυτό; «Αξιοπρεπές
είναι ένα φυτό που τηρεί τις προδιαγραφές για τις οποίες καλλιεργείται,
αποδεδειγμένα. Όσον αφορά τα κηπευτικά, να έχει την παραγωγή που πρέπει, να
εμφανίζει τις ταξιανθίες εκεί που πρέπει. Στα αρωματικά, να είναι ένα φυτό
χωρίς ζημιές και φθορές. Τώρα, σε φυτεύσεις 20.000 φυτών ρίγανης έχουμε μια
απώλεια της τάξης του 1-2%, που είναι αμελητέα ποσότητα, θεωρείται φυσιολογικό».
Όπως μιλούσαμε περπατούσαμε τριγύρω από τις θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις.
Κοίταζα μέσα από κάποια ανοίγματα στα σκέπαστρα. Όταν κάποια στιγμή ξεκίνησε το
πότισμα. Υπέροχη εικόνα. Τα φυτά ποτίζονται με υδρονέφωση, με νερό από γεώτρηση
που ελέγχεται συχνά, ενώ στις εγκαταστάσεις υπάρχει όλος ο τεχνικός εξοπλισμός
για να τηρούνται ακριβείς συνθήκες σωστής καλλιέργειας (ανεμιστήρες, λέβητες
θέρμανσης που λειτουργούν με χρήση πέλετ, αισθητήρες θερμοκρασίας, υγρασίας).
Το μέλλον ανήκει στην ανάδειξη των τοπικών
ελληνικών ποικιλιών.
Παρόλο το νεαρό της ηλικίας του, οι κινήσεις του
είναι στοχευμένες. Ήδη με κάποιους συνεργάτες του, παραγωγούς βιολογικών
αρωματικών φυτών ανά την επικράτεια, ξεκίνησαν μια συνεργασία με σκοπό,
ποιοτικά ελληνικά αρωματικά φυτά να ταξιδέψουν στις καλύτερες αγορές του
κόσμου. «Μέχρι τον προσεχή Σεπτέμβριο το όλο σχέδιο θα έχει πάρει σάρκα και
οστά. Δικτυώνοντας Έλληνες παραγωγούς σε όλη την Ελλάδα, μπορούμε να παράγουμε
ποιοτικά προϊόντα, δημιουργώντας ταυτόχρονα θύλακες προστασίας και ανάδειξης
των ελληνικών αρωματικών φυτών. Θα λέμε και θα έχουμε πράγματι, τσάι Ολύμπου ή
φασκόμηλο Κρήτης ή ελληνική ρίγανη και θυμάρι». Ακόμη, προετοιμάζει τον ειδικό
χώρο με τις απαιτούμενες συνθήκες όπου θα στεγάσει, τράπεζα σπόρων. Τώρα,
προετοιμάζει σεμινάριο στο κτήμα, όπου βιοκαλλιεργητές θα εξηγήσουν και θα
δείξουν βήμα- βήμα την καλλιέργεια κηπευτικών σε ερασιτέχνες κηπουρούς «που δεν
ξέρουν ούτε να φυτεύουν» όπως είπε. Κτήμα «βίωμα», ρώτησα. Γιατί; «Γιατί
πιστεύω ότι ένα καλό βίωμα μπορεί να στρέψει τον άνθρωπο προς μια καλή
κατεύθυνση»μου απάντησε απλά.
Πως γίνεται η σπορά;
Η διαδικασία ξεκινάει με την «πνευματική σπαρτική»
μηχανή όπως ονομάζεται, που ρουφάει τους σπόρους από την μια και μετά τους
βγάζει πάνω σε δίσκους σποράς(από πλαστικό ή φελιζόλ), όπου είναι γεμάτοι με
την απαιτούμενη μίξη βιολογικών υλικών(χώμα, τύρφη, κοπριά). Οι δίσκοι
τοποθετούνται πάνω σε κυλιόμενες μεταλλικές βάσεις και οδηγούνται στο
προπλαστήριο. Σ’ ένα ειδικό θάλαμο, όπου ανάλογα με το είδος που θα
φιλοξενήσει, ρυθμίζεται το απαιτούμενο ποσοστό υγρασίας και θερμοκρασία, πάνω
από 20 βαθμούς Κελσίου. Αν ο σπόρος χρειάζεται να φυτρώσει στο χώμα 2
εβδομάδες, εδώ φυτρώνει σε 2 ημέρες. Μετά το προπλαστήριο, μπαίνουν σε
σποροδοχεία και απλώνονται στο θερμοκήπιο. Πάντα ανά είδος, συνοδεύονται από το
ταμπελάκι τους στο οποίο αναγράφεται ημερομηνία σποράς, το είδος και σε ποιον
ανήκουν. Στο θερμοκήπιο το φυτό συντηρείται, 20- 50 ημέρες αν είναι κηπευτικό,
αν είναι βότανο, 60 – 150 ημέρες.